De rechter kan op vezroek van een partij de nietigheid beperken tot een gedeelte van de overeenkomst, voor zover het behoud van de gedeeltelijk vernietigde overeen-komst beantwoordt aan de bedoeling van de partijen.
Zo kan de rechter bij de overdracht van goederen waarvan een deel behept is met een gebrek de nietigheid beperken tot een gedeelte van de overeenkomst, en dit om zoveel mogelijk gevolg te geven aan de partijbedoeling.
Rechtspraak:
• Cass. (1e k.) AR C.17.0389.N, 23 november 2017 (Van Oeckel, P.V.O., H.V.D.B. / C.N., C.V.P.) TBBH, 2018-4; p. 208 met noot F. Peeraer, Ook het Hof van Cassatie acht partiële nietigheid mogelijk bij bedrog TBBR 2018-4, p. 209
Samenvatting
De rechter kan op vezroek van een partij de nietigheid beperken tot een gedeelte van de overeenkomst
Teklst vonnnis
Het Burgerlijk Wetboek maakt een onderscheid tussen overeenkomsten die “om niet” werden aangegaan (dus schenkingen en legaten) en overeenkomsten die onder bezwarende titel werden aangegaan.
Conform artikel 900 B.W. worden de onmogelijke of ongeoorloofde voorwaarden voor niet geschreven gehouden bij overeenkomsten om niet.
Bij overeenkomsten onder bezwarende titel wordt een onmogelijke of ongeoorloofde voorwaarde een aanleiding om de volledige overeenkomst te vernietigen.
Deze vaststelling resulteerde in de gepaste intellectuele humor.
Stel dat ik een som schenk van 100.000,00 euro aan persoon X onder de strikte voorwaarde dat hij een moord pleegt op persoon Y.
Door de strikte interpretatie van voormelde rechtsregel, blijft de schenking overeind (of nu de moord wordt uitgevoerd of niet) maar wordt de verplichting tot moorden van zelfsprekend als nietig verklaard.
Deze humor resulteerde in een matiging van de rechtspraak waarbij ook overeenkomsten onder bezwarende titel slechts partieel konden nietig verklaard worden voor zover de nietige voorwaarde niet tot de essentie van het contractenbezwarende titel hoort.
Een overeenkomst kan dus perfect partieel nietig zijn. Een en ander werd bevestigd in een arrest van het Hof van Cassatie van 13.10.1960 (Cassatie 13.10.1960, Pas. 1961, I, 160).
Door de toepassing van artikel 900 van het B.W. vereist de nietigverklaring van een overeenkomst een uitdrukkelijke wetsbepaling die in de sanctie van nietigverklaring voorziet.
Het Burgerlijke Recht mag niet verward worden met het gerechtelijk recht.
In het Gerechtelijk Privaatrecht kan slechts een nietigheid worden ingeroepen wanneer een wettelijke bepaling voorziet in die sanctie.
« Pas de nullités sans texte. »
In het Burgerlijk Recht kan men de nietigheid uitspreken ook op basis van algemene rechtsbeginselen of op basis van wetsbepalingen die niet voorzien in nietigheidssancties.
Niet de sanctieregeling die voorzien is in de wet is dus van belang om te bepalen of een overeenkomst al dan niet vernietigbaar is.
Bij gebrek aan bekwaamheid en gebrek aan toestemming, de strijdigheid met de openbare orde of de goede zeden van voorwerp of oorzaak zijn de vage instrumenten op basis waarvan ondermeer de nietigheid kan worden uitgesproken.
Wanneer er evenwel bepalingen van openbare orde geschonden worden, kan men vrij gemakkelijk concluderen tot de nietigheid van de overeenkomst.
Zo zijn de bepalingen in het gerechtelijk wetboek die de gerechtelijke orde bepalen en de reglementen die door de instanties voorzien in het gerechtelijk wetboek worden uitgevaardigd per organisatie van het gerecht en dus de staatsordening bepalingen van openbare orde.
Zo raakt ondermeer de deontologie van de advocaat, de gerechtsdeurwaarder, de magistraat en zeker de openbare orde.
Partiële nietigheid van de overeenkomst: