ALGEMENE INLEIDING: DOELSTELLING EN STRUCTUUR 1
DEEL I. DE GOEDE TROUW EN HAAR ONDERSCHEIDINGEN
.. 4
Historiek en inhoud van de goede trouw . 5
1.1 Historiek. 5
Oorsprong van het begrip ‘goede trouw’ 5
Verdere evolutie 6
Evolutie van het begrip in België 7
1.2 Inhoud: twee grote categorieën van de goede trouw 11
De objectieve goede trouw .. 11
De subjectieve goede trouw 11
De objectieve goede trouw . 14
2.1 De objectieve goede trouw als vage open norm, afhankelijk van de heersende waardeoordelen..
14
2.2 Verschillende functies van de objectieve goede trouw. 15
Interpretatieve functie .. 15
2.2.1.1 Algemeen . 15
2.2.1.2 Typegeval uit de Belgische rechtspraak. 17
Aanvullende functie 18
2.2.2.1 Algemeen . 18
2.2.2.2 Typegeval uit de Belgische rechtspraak. 19
Beperkende functie 19
2.2.3.1 Algemeen . 19
2.2.3.2 Typegeval uit de Belgische rechtspraak 22
De subjectieve goede trouw 24
3.1 Algemeen .. 24
3.2 Fraus omnia corrumpit.. 24
3.3 Typegeval uit de Belgische rechtspraak . 25
Korte schets: de goede trouw over de grenzen heen 26
4.1 ‘La bonne foi’ in Frankrijk 26
Opvatting in rechtspraak en rechtsleer.. 27
Inhoud van de ‘bonne foi’ 29
II
4.2 Het Duitse recht . 30
Inhoud van de goede trouw in Duitsland . 30
Duitse opvatting 33
4.3 Internationale normen .. 33
Weens Koopverdrag . 33
Unidroit Principles.. 35
Principles of European Contract Law. 37
Draft Common Frame of Reference .. 38
Gemeenschappelijk Europees Kooprecht. 39
Specifieke toepassing van de goede trouw: de imprevisieleer . 42
5.1 Inleiding .. 42
5.2 Begrip ‘imprevisie’ 42
5.3 Het leerstuk van de imprevisie . 43
Een toepassing van de goede trouw.. 43
Afweging. 43
Belgisch en Frans recht.. 44
Nederlands recht.. 45
Duits recht 46
Internationale instrumenten .. 46
Kritiek op de Belgische visie.. 48
Besluit .. 49
DEEL II. DE OPENBARE ORDE
INLEIDING .. 51
België 51
1.1 Drie categorieën van rechtsregels. 51
1.2 Het klassieke onderscheid tussen openbare orde en dwingend recht . 52
Rechtsregels van openbare orde 52
1.2.1.1 Wettelijke grondslag en bestaansreden van de ‘openbare orde’. 52
1.2.1.2 Begripsomschrijving van de openbare orde. 53
1.2.1.3 Samenhang met de goede zeden . 54
Rechtsregels van dwingend recht en het klassieke onderscheid met rechtsregels
van openbare orde . 54
1.3 De gevolgen van dit klassieke onderscheid 55
De absolute vs. relatieve nietigheid en haar rechtsgevolgen 55
1.3.1.1 Groep der aanspraakgerechtigden .. 56
1.3.1.2 (On)mogelijkheid tot bevestiging 56
III
1.4 Het klassieke onderscheid onder druk .. 57
1.5 De beoordeling van het openbare orde-karakter van rechtsregels 57
Een rechtskwestie of een feitenkwestie? . 57
Eerste criterium: tekst van de rechtsregel en bedoeling van de wetgever .. 58
Tweede criterium: rechtsregel die de essentiële belangen van de staat of van de
gemeenschap raakt of de juridische grondslagen vestigt waarop de economische of
morele orde van de maatschappij rust 58
De afhankelijkheid van de tijd en de waardenopvattingen . 59
Frankrijk . 60
2.1 Het klassieke onderscheid naar Frans recht.. 60
2.2 Wettelijke grondslag en omschrijving van de ‘ordre public’ 60
Duitsland 62
3.1 Het onderscheid in rechtsregels naar Duits recht 62
3.2 ‘Gute Sitten’ 62
Besluit .. 64
DEEL III. OPENBARE ORDE-KARAKTER VAN DE GOEDE TROUW: MAKEN DE ONDERSCHEIDINGEN EEN VERSCHIL IN DE BEOORDELING? 66
Geen eenduidige begrippen 67
De objectieve goede trouw . 68
2.1 De regel in haar algemeenheid 68
Door de heersende strekking in de rechtsleer van openbare orde geacht .. 68
Tegenargumenten .. 70
2.1.2.1 Wil van de wetgever .. 70
2.1.2.2 Sanctie .. 71
2.1.2.3 Partijbeslissing. 72
2.1.2.4 Artikel 1135 BW 73
2.1.2.5 Artikel 1382 BW 73
Enkel in specifieke contexten? . 73
2.2 De verschillende functies. 74
Interpretatieve functie .. 74
2.2.1.1 Algemeen – Entire Agreement Clause . 74
2.2.1.2 Gebruiken . 75
Aanvullende functie 76
Beperkende functie 78
2.2.3.1 Algemeen – Verbod op rechtsmisbruik . 78
2.2.3.2 GEK .. 81
2.3 De imprevisieleer.. 82
Imprevisieclausules. 82
2.3.1.1 Inhoud en nut van imprevisieclausules. 82
2.3.1.2 Argument tegen dwingende karakter van de goede trouw? . 82
2.4 Vergelijking met het Frans recht 83
2.5 Vergelijking met het Duits recht.. 85
Onderlinge verhouding tussen § 242 en § 138 BGB 86
Afwijkingen van § 242 BGB? 87
2.6 Tussenbesluit. 88
De subjectieve goede trouw 90
3.1 Algemeen .. 90
3.2 Fraus omnia corrumpit.. 90
3.3 Tussenbesluit. 91
ALGEMEEN BESLUIT . 92
BIBLIOGRAFIE .. 95