Een openbare, duurzame, commerciële vennootschap die niet de vorm van een vennootschap met rechtspersoonlijkheid heeft aangenomen is sinds de wet van 13 april 1995 een maatschap.
Art. 52 Venn.W. bepaalt dat de vennoten van een maatschap ten aanzien van derden hoofdelijk verbonden zijn, wanneer de maatschap een handelsdoel heeft. Dit artikel luidt als volgt: “De vennoten van een maatschap zijn ten aanzien van derden verbonden, hetzij voor een gelijk deel, wanneer de vennootschap een burgerlijk doel heeft, hetzij hoofdelijk, wanneer zij een handelsdoel heeft. Van deze aansprakelijkheid kan niet worden afgeweken dan door een uitdrukkelijk beding in de met derden gesloten akte”.
Een onregelmatige VZW is geen (onregelmatige) vennootschap onder firma. Sinds de invoering van art. 2 Venn.W., thans art. 2 W.Venn. (door de reparatiewet van 13 april 1995) geldt de theorie van onregelmatige vennootschappen onder firma niet meer. Volgens dit artikel verkrijgen nieuw opgerichte handelsvennootschappen slechts rechtspersoonlijkheid na de neerlegging van (een uittreksel uit) de oprichtingsakte ter griffie van de rechtbank van koophandel. Bij gebreke van een dergelijke neerlegging zal een VOF naast een VZW niet meer mogelijk zijn.
De leden van een onregelmatige VZW kunnen aangesproken worden als maten van een commerciële maatschap. Indien er een commerciële maatschap wordt vastgesteld, is het gevolg hiervan dat de maten (net zoals vóór de wet van 13 april 1995) hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schulden van de maatschap. Een commerciële maatschap kan worden aangenomen tussen leden van een VZW en/of bestuurders van de VZW en/of andere personen die deze VZW hebben gebruikt.
Een VZW maakt misbruik maakt van haar VZW-statuut door alleen, minstens in hoofdzaak, commerciële activiteiten te voeren en dit derhalve in strijd met haar statuten en met art. 1 VZW-Wet.
H. Van S., BV I.G. e.a. t/ NV S.B.
I. De feiten, vordering en voorgaanden
1. De feiten werden nauwkeurig weergegeven in het vonnis a quo. Het hof verwijst ernaar. Duidelijkheidshalve worden de feiten bondig als volgt herhaald:
Geïntimeerde, de NV S., en appellanten zijn concurrenten op de markt van schoolboeken.
Klassiek bestond het systeem van aankoop van schoolboeken. Vanaf 2003 kwam, vanuit Nederland, het idee om schoolboeken te verhuren aan leerlingen.
Het gebruik van VZW's om onrechtmatig handel te drijven, zichzelf te verrijken zonder belastingen te betalen en de meest onbezonnen aankopen te doen om hierna het onvermogen in te roepen en hierna een nieuwe VZW op te richten is een ware plaag geworden. Vaak gaan achter deze VZW's personen schuil die onvermogend en/of niet traceerbaar zijn. Als tweede of derde man worden vaak illegalen of personen zonder vast adres genomen.
Het is vaak pijnlijk te moeten vaststellen dat deze VZW's vaak mensen in moeilijkheden trachten te misbruiken om hen in hun goedgelovigheid geld af te troggelen.
Zo zijn wij vlak voor de zomervakantie gestoten op een VZW die zich als naam de VZW OCMW had toegeëigend, zonder dat deze VZW ook maar iets met het OCMW te maken had. Op onze vraag onmiddellijk met deze activiteiten te stoppen, kregen wij het antwoord dat de VZW ondermeer bestond uit kindsoldaten zonder papieren en dat zij in geval van moeilijkheden gewoon een nieuwe VZW zouden oprichten. De VZW trachtte personen te lokken die ambtshalve waren afgeschreven, waarbij deze mensen doodsbenauwd werden gemaakt met valse informatie om hen op basis hiervan domicilieadressen te verkopen, hetgeen op zichzelf reeds strafbaar is.
Melding werd gemaakt door ons kantoor ondermeer aan het plaatselijk OCMW te Mechelen, waarna een strafklacht werd ingediend. Zie terzake het artikel in De Morgen van 6 juli 2010. Zie ook de bijdrage over de dubieuze VZW OCMW van Radio Reflex. Zie ook desite van de stad Mechelen over de klacht tegen deze VZW OCMW die schaamteloos de naam van een OCMW gebruikt
Bijna in elke gemeente is een politiecel VZW werkzaam die de activiteiten van VZW's nauwlettend in de gaten houdt.
zie persbericht in Het Laatste Nieuws over VZW OCMW
zie bericht van radio reflex over VZW OCMW
Zelfs Koppen heeft via een undercover onderzoek de VZW ontmaskerd die als een vastgoedmakelaar bemiddeld in verhuring van kamers ter loutere reistratie bij de dienst bevolking en voor deze fictieve woonplaatsen 195 euro per maand vraagt.
Het verhuren van fictieve adressen kan gekwalificeerd worden als een misdrijf wanneer één en anderde bedoeling heeft schuldeisers te misleiden (organisatie onvermogen), tevens zouden ook andere kwalificaties kunnen weerhouden worden. Fictieve vennootschapszetels zijn steeds strafbaar.
Rechtsleer:
• ERNST, P., De herkwalificatie tot V.O.F. van een huwelijksbureau dat in de rechtsvorm van een V.Z.W. met winstoogmerk handel drijft, RW 1994-95, 648-652.
• SPAEPEN, A., Het sluiten van een huurovereenkomst door een Vereniging Zonder Winstoogmerk. Gevolgen van de nieuwe V.Z.W.-Wet
Huur 2003, afl. 1, 3-41.
• SERVAES, B., DENEF, M., Algemene kenmerken van een V.Z.W in X., De V.Z.W. gezien vanuit de praktijk , 1-42.
• BALLON, L., Een onderwijsinstelling op het commerciële pad. Over reclame, sponsoring, propaganda, daden van koophandel, oneerlijke concurrentie en onderwijsinstellingen TORB 2002-03, afl. 1, 3-25.
• DE WIT, R., De vordering tot staking gericht tegen een vereniging zonder winstoogmerk die er een handelsactiviteit op nahoudt, Jaarboek Handelspraktijken 1990, 571-581.
• DE WULF, H., Economische activiteiten van private stichting en VZW: woordspelletjes versus de bestrijding van concurrentievervalsing, TBH 2006, afl. 4, 447-453
• X., VZW's met handelsactiviteiten: de grenzen van het toelaatbare, Balans 1997, afl. 347, 6-7.
• DENEF, M., De stichting als 'voorzorgsmaatregel' voor de VZW met commerciële activiteiten?, TRV 2005, afl. 4, 189-195
• BALLON, G., Oneerlijke concurrentie door sociale werkplaatsen, Jaarboek Handelspraktijken & Mededinging 2004, 598-603.
Rechtspraak:
• Rb. Antwerpen (2e B k.) 22 december 2009, TRV 2010, afl. 6, 514 met noot Boedts http://www.trv.be
Een VZW waarachter een vennootschap staat van personen die openlijk en duurzaam handel drijven in de voorwaarden van art. 46 W.Venn., kan worden heromschreven als een commerciële maatschap.De oprichters/bestuurders van een VZW die in hun optreden namens de VZW bewust foutief hebben gehandeld, kunnen aansprakelijk worden gesteld voor de schade die deze fout heeft veroorzaakt. In casu hebben de bestuurders, hoewel zij wisten wat het statutaire doel van de VZW was en wat de werkelijke activiteit, niet ingegrepen. Als vennoten van de commerciële maatschap kunnen zij aansprakelijk worden gesteld voor de schulden van de maatschap.
• Cass. AR C.95.0335.F, 3 oktober 1996 (Horeca-Wallonie V.Z.W. / Floreal-Germinal V.Z.W.), RW 1996-1997, 1192
Een V.Z.W. die noch haar verrijking noch een rechtstreekse of onrechtstreekse winst voor haar leden nastreeft, kan weliswaar een bijkomstige bedrijvigheid uitoefenen, op voorwaarde echter dat die bedrijvigheid noodzakelijk is voor het verwezenlijken van het onbaatzuchtig doel van de vereniging
en dat laatstgenoemde die winst geheel aan dat doel besteedt (art. 1, lid 2 V.Z.W.-Wet).
• Gent (burg. k.) (7e k.) nr. 2000/AR/1983, 13 juni 2002 , DAOR 2003, afl. 65, 58, noot BALLON, G.; RABG 2003, afl. 11, 589, noot GILLIS, B..
Het organiseren van rijlessen door een school is niet in strijd met de Wet op de VZW's. Het is algemeen bekend dat de overheidssubsidiëring niet volstaat om het hoofddoel te financieren, zodat commerciële activiteiten door een school, ondergeschikt aan het onbaatzuchtig hoofddoel, zijn toegelaten.
Art. 93 Handelspraktijkenwet is toepasselijk op de V.Z.W. die vrij onderwijs organiseert en een rijschool uitbaat, omdat vanuit een marktgerichte interpretatie moet worden vastgesteld dat deze V.Z.W. - in een materie die overgelaten wordt aan het vrije marktinitiatief en die niet beheerst wordt door vrije beroepen of intellectuele beroepen - op gestructureerde wijze en tegen betaling rijlessen verzorgt en zich als een burgerlijke maatschap/vereniging van leveringen voordoet.
