Overeenkomst onder ontbindende voorwaarde van echtscheiding is geldig

Een onroerend goed kan worden ingebracht in het gemeenschappelijke vermogen onder de ontbindende voorwaarde van enkel echtscheiding (en niet (ook) van vooroverlijden van de niet-inbrengende echtgenoot).

De terugname van een ingebracht goed zonder aanrekening op de kavel wordt algemeen als geldig aanvaard (art. 1455 BW). Fundamenteel anders dan bij de terugname doet de ontbindende voorwaarde het ingebrachte goed retroactief uit het gemeenschappelijke vermogen verdwijnen (art. 1183 BW).

Deze (fiscaal interessantere) ontbindende voorwaarde van echtscheiding doorstaat de test van

(1) de (toegelaten) potestatieve voorwaarde;

(2) de bestendigheid van het huwelijksvermogensstelsel en

(3) voldoende eerbiediging van de rechten van gebeurlijke schuldeisers .

Enkel een zuiver potestatieve voorwaarde aan de zijde van de schuldenaar is nietig. Een gemengde potestatieve voorwaarde, i.e. een toekomstige en onzekere gebeurtenis die van de wil van één van de partijen en van de wil van een derde afhangt, is wel geldig. Bovendien is (zelfs) een zuiver potestatieve ontbindende voorwaarde (zelfs aan de zijde van de schuldenaar) perfect rechtsgeldig vanuit verbintenisrechtelijk oogpunt (met uitzondering van de schenking). Enkel de zuiver potestatieve opschortende voorwaarde is nietig (zie Cass. 23 november 2001, RNB 2002, 318; H. De Page, Traité élémentaire de droit civil belge, I, Brussel, Bruylant, 1962, nr. 155bis).

Aldus is de litigieuze ontbindende voorwaarde van echtscheiding geen nietige potestatieve voorwaarde (art. 1174 BW).

Dat het huwelijksvermogensstelsel zelf in globo niet afhankelijk kan worden gesteld van de vervulling van een voorwaarde, spreekt voor zich. In casu speelt de (ontbindende) voorwaarde evenwel slechts voor een bepaalde clausule. Zij is ab initio, van bij de wijzigingsakte gekend. De voorwaarde krijgt bovendien pas uitwerking bij de ontbinding van het stelsel. Tijdens het huwelijk wijzigt niets. Daarbij laat de voorwaarde het huwelijksvermogensstelsel als zodanig ongemoeid (zie: Y.-H. Leleu en verslag van J. De Coninck in C.S.W.-dossier nr. 4379 waarnaar verwezen door B. Verdickt, «De inbreng onder ontbindende voorwaarde. Waakzaamheid blijft geboden», Nieuwsbrief Notariaat, nr. 6, p. 1-6; in dezelfde lijn: H. Casman, Notarieel Familierecht, Gent, Mys & Breesch, 1991, p. 46, nr. 158).